Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Başsavcısı Kerim Han'ın İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında "yakalama kararı" çıkarılması yönündeki başvurusunun ardından sürecin nasıl işleyeceği merak konusu oldu.
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Başsavcısı Kerim Han, Netanyahu ve Gallant hakkınd, "insanlığa karşı suç işlemeleri ve savaş suçlusu oldukları" gerekçesiyle "yakalama kararı" alınması talebinde bulunmuştu.
UCM'nin çalışma sistemi uyarınca, yargıçlardan oluşan bir komisyon, Başsavcı'nın söz konusu talebini incelemeye alacak. Komisyonun, Başsavcı Han'ın sunduğu delillerin makul sebepler içerdiği kanaatine varması durumunda Mahkeme'nin alanına girmesi nedeniyle Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama kararı çıkarılacak.
Kerim Han konuya ilişkin açıklamasında, tutuklama kararı çıkarmak için gerekli kıstasların oluşup oluşmadığına ilişkin takdirin yalnızca UCM komisyonundaki yargıçların elinde olduğunu söyledi. Yakalama kararları daha sonra UCM'nin temellerini oluşturan Roma Statüsü'ne taraf devletlere gönderiliyor ve bu devletler söz konusu kararların uygulanmasında mahkemeyle işbirliği yapmakla yükümlü oluyor.
Han, bu aşamaya gelinmesi durumunda, kendisi isimleri belirtilen kişilerin tutuklanması için gereken tüm çabayı göstermek üzere Mahkeme Katibi ile yakından çalışmaya geçeceği vaadinde bulundu.Ülkelerin yargı kararı sonrasında almaları gereken tutumla ilgili Han, “Roma Statüsü'ne taraf olan tüm devletlerin, bu taleplere ve bunların sonucunda ortaya çıkacak yargı kararına diğer davalarda gösterdikleri ciddiyetle yaklaşacaklarına ve yükümlülüklerini yerine getireceklerine güveniyorum." dedi.
UCM'nin resmi sitesinde Roma Statüsü'ne imza atmış ülkelerin sayısı 124 olarak belirtiliyor. Yakalama kararı çıkması durumunda, Netanyahu ve Gallant, söz konusu ülkelerden herhangi birine gitmesi halinde tutuklanabilir. İsrail UCM'ye üye olmamasına rağmen 1967'de işgal edilen Filistin toprakları yargının yetki alanında olduğu için İsrail reddetse bile Mahkeme, Filistin topraklarında suç işleyenleri yargılayabiliyor. Bunun dışında Mahkeme, Roma Statüsü'ne taraf olmayan ülkelerden de "yakalama kararını" yerine getirmeleri için işbirliği talebinde bulunabilir ancak bu talebe onay vermek üye olmayan ülkelerin kendi inisiyatifinde.
Başsavcı Han, açıklamasında bu konuya işaretle "taraf olmayan ülkelerle hesap verme ve adaletin gerçekleşmesi yönünde ortak çabalar çerçevesinde çalışacağını" vurguladı. UCM Başsavcısı Kerim Han, "Netanyahu ve Gallant'ın, Gazze Şeridi'nde insanlığa karşı savaş suçları işlenmesinde cezai sorumluluk taşıdığını" kaydetti.
Bir savaş yöntemi olarak sivillerin aç bırakılması, kasıtlı olarak büyük acılara neden olunması, vücuda veya vücut sağlığına ciddi zarar verilmesi ve kasıtlı cinayet durumları savaş suçu olarak kabul ediliyor. Han, Başsavcılık Ofisi'nin gerekli gördüğü takdirde daha fazla tutuklama kararları çıkarılması talebinde bulunabileceğini, uluslararası hukuk ve silahlı çekişmeler yasalarının asgari mahkumiyet ihtimalinin olması durumunda herkes için uygulanacağını aktardı. İsrail televizyonu Kanal 13 de konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede, İsrail Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi için de tutuklama emri çıkarılmasının istenebileceğini ancak Mahkeme'nin bu konuda henüz bir açıklama yapmadığını belirtti.
İsrail, UCM'nin İsrail ya da işgal altındaki Filistin topraklarında böyle bir yetkiye sahip olmadığını öne sürse de Mahkeme bu iddiaları boşa çıkarıyor. Konuya ilişkin UCM, Şubat 2021'de Filistin topraklarında işlenmiş felaketler ya da savaş suçlarına karşı yargılama yetkisinin olduğunu vurgulamıştı.
İsrail Dışişleri Bakanı Yisrael Katz konuya dair açıklamasında, tutuklama emri çıkarılması başvurusuna karşı Bakanlığı bünyesinde özel bir komite kurulduğunu belirtirken, bunun "sonsuza kadar hatırlanacak tarihi bir ayıp" olduğu yorumunu yaptı. İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant da Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Başsavcısı Kerim Han'ın, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve kendisi hakkında yakalama kararı başvurusunun ardından "Mahkemenin otoritesini tanımadıklarını" söyledi.
UCM Başsavcısı Kerim Han, İsrail Başbakanı Netanyahu ve Savunma Bakanı Gallant hakkında "yakalama kararı" başvurusunda bulunduğunu bildirmişti. UCM'den yapılan açıklamaya göre, Han, İsrail Başbakanı Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant'a ilaveten Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye, Hamas'ın Gazze'deki lideri Yahya Sinvar ve Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları'nın lideri Muhammed ed-Dayf hakkında "yakalama kararı" başvurusunda bulunmuştu.
Fransa Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, "Fransa, aylardır uluslararası insancıl hukuka kesinlikle uyulması gerektiği ve özellikle Gazze Şeridi'ndeki sivil kayıpların kabul edilemez olduğu ve insani erişimin yetersiz olduğu konusunda uyarıda bulunuyor. Fransa, Uluslararası Ceza Mahkemesi’ni, bağımsızlığını ve cezasızlıkla mücadeleyi her zaman desteklemektedir" ifadesine yer verildi. Açıklamada, Fransa’nın bölgede barışı yeniden tesis edebilecek, hem İsraillilerin hem de Filistinlilerin acılarına son verecek kalıcı siyasi çözüm arayışına devam etmeye kararlı olduğu vurgulandı.
Belçika Dışişleri Bakanı Hadja Lahbib de Fransa ile benzer bir açıklama yaptı. Lahbib, “Gazze'de işlenen suçlar, faili kim olursa olsun en üst düzeyde yargılanmalıdır. Suçun işlendiği her yerde cezasızlıkla mücadele etmek Belçika için bir önceliktir” dedi. Belçika’nın UCM’nin çalışmalarını desteklediğini kaydeden Lahbib, “Savcı Karim Khan'ın hem Hamas hem de İsrailli yetkililere yönelik tutuklama emri talebi, Filistin'de olanların soruşturulması açısından önemli bir adımdır” şeklinde konuştu.
Öte yandan, ABD Başkanı Joe Biden ise UCM Başsavcısı Khan’ın tutuklama emri çıkarılması talebinde bulunmasına tepki göstermişti. Biden, “UCM savcısının İsrailli liderler hakkında tutuklama emri çıkarılması için yaptığı başvuru çok çirkin” ifadesini kullanmıştı.