Hizbullah, kendini "Şii Direniş Hareketi" olarak tanımlıyor. Batılı ülkelerin ve Körfez ülkelerinin ise terör örgütü listesinde yer alıyor. Adı, Allah'ın partisi ya da Allah'ın askerleri anlamına gelen ve Lübnan'da faaliyet gösteren Şii örgüt, devlet içinde devlet olarak tanımlanıyor. Peki İsrail'in yıllardır aralıklı olarak çatıştığı Hizbullah nasıl bir örgüt? Nasıl kuruldu? Gelin şimdi Hizbullah'ı daha yakından tanıyalım.
Hizbullah, 1975'te başlayan ve 15 yıl süren Lübnan İç Savaşı sırasında ortaya çıktı. Lübnan'daki bir grup Şii, İran'daki teokratik yönetimden esinlenerek İsrail işgaline karşı silahlı direniş başlattı. Arap ülkelerinde etkisini artırmayı hedefleyen İran, bu gruba yardım etmeye başladı. Şii grup, İran Devrim Muhafızları'nın desteğiyle militan bir örgüte dönüştü ve Hizbullah ismini aldı.
Hizbullah, 1985'te yayımladığı manifestoyla, hedefini, Batılı güçlerin Lübnan'dan çıkarılması ve İsrail devletinin yokedilmesi olarak ilan etti. İran'ın dini liderine bağılılığını bildirdi. ABD'yi hedef alan saldırıların Lübnan'la sınırlı kalmayacağını duyurdu. 1989'da Lübnan İç Savaşı'nı bitiren Taif anlaşmasıyla silah bırakmayan tek örgüt Hizbullah oldu.
Uzmanlara göre Hizbullah, bugün, en çok silaha sahip devlet dışı aktör. Hatta birçok ülkeden daha fazla silaha sahip olduğu söyleniyor. Buna göre Hizbullah'ın elinde çeşitli menzillere sahip 120 bin ila 200 bin roket ve füze bulunuyor.
Örgüt, Amerikan ve İsrail hedeflerine yönelik saldırılarla ismini duyurdu. 1983'te Beyrut'ta Amerikan ve Fransız askerlerinin bulunduğu üslere yapılan ve 300'den fazla kişinin öldüğü intihar saldırılarından Hizbullah sorumlu tutuldu. 1992'de Arjantin'in başkenti Beunos Aires'te İsrail büyükelçiliğine bombalı saldırı yapıldı. 29 kişinin öldüğü bombalı saldırında yine Hizbullah'ın parmağı olduğu iddia edildi.
İki yıl sonra Buenos Aires'te Yahudi merkezini hedef alan ve 85 kişinin öldüğü saldırının arkasında da Hizbullah olduğu ileri sürüldü. İran ve Hizbullah iddiaları reddetti. Saldırılar üzerine Amerika Birleşik Devletleri Hizbullah'ı terör örgütü listesine aldı. Washington'ı, diğer Batılı ülkeler ve Arap Birliği izledi.
Örgütün kurucu lideri Abbas El Müsavi 1992'de İsrail saldırısında öldü. Yerine Hasan Nasrallah geçti. Nasrallah, 7 üyesi bulanan Şura Konseyine önderlik ediyor.
Hizbullah, Lübnan'da Şiilerin yoğun yaşadığı bölgeleri kontrol altında tutuyor. Ülkenin güneyi, Beka vadisinin doğusu ve Beyrut'un bazı bölgeleri Hizbullah'ın denetiminde.
Nasrallah'a göre Hizbullah'ın 100 bin savaşçısı var. Amerikan istihbaratına göre ise 45 bin olduğu tahmin ediyor. Hizbullah, Lübnan siyasetine de dahil oldu. 1992'de parlamentoya girdi. 2005'ten beri kabinede yer alıyor.
Hizbullah, geniş sosyal hizmetleri de olan bir örgüt. Sağlık merkezleri, okullar ve gençlik programları sayesinde sadece Şiilerden değil Lübnan'da geniş kesimlerden destek görüyor. Hizbullah'ın halktan aldığı destek, 2000'de İsrail askerlerinin Lübnan'dan çekilmesiyle arttı.
Hizbullah için dönüm noktalarından biriyse 2005'te yaşandı. Refik Hariri suikastinden sorumlu tutulan Suriye, Lübnan'dan çekilmek sorunda kaldı. Hizbullah, destekçisi Suriye'nin çekilmesini önleyemedi.
2020'de Birleşmiş Milletler bünyesinde mahkemenin Hariri suikastinden Hizbullah bağlantılı Cemil Ayyaş'ı sorumlu tutması örgüt için yeni bir darbe oldu. Aynı yıl, Beyrut limanındaki patlamadan da sorumlu tutulması imajını daha da zedeledi. Lübnan'ın ekonomisinin çökmesiyle de Hizbullah'ın halktan aldığı destek iyice azalmaya başladı. Hizbullah'a karşı protestolar görüldü.
Hizbullah, İsrail'in 2023'te Gazze'ye başlattığı saldırıda İran, Yemen'deki Husileri ve Irak'taki Şii gruplarla birlikte direniş ekseninde yer aldı. Hamas'a destek için kuzeyden İsrail'e roket, havan ve drone saldırıları düzenledi. Hizbullah'ın Hamas'a danışmanlık yaptığı ve savaş eğitimi verdiği de söyleniyor. Ancak Hamas'ın İsrail'e yaptığı 7 Ekim baskınında rol almadığını ve haberdar olmadığını ısrarla vurgulayor.