Suriye'de 13 yılı geçen iç savaşın ardından yeni bir döneme giriliyor. Heyet Tahrir Eş-Şam öncülüğündeki muhalif grupların Humus'un ardından başkent Şam'a da girmesiyle rejim çöktü. İddialara göre Devlet Başkanı Beşar Esad da başkent Şam'dan kaçtı... Dünya ülkelerinden ise son gelişmelere ilişkin açıklamalar gecikmedi. İşte Suriye'de rejimin çöküşüne dünyadan ilk tepkiler...
Rejim karşıtı güçler Suriye'nin başkenti Şam'ın kontrolünü ele geçirdi. Suriye başkentinin ele geçirilmesinin ardından karmaşa yaşanıyor. Reuters'a göre Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Şam Uluslararası Havaalanı'ndan bir uçağa bindi ve bilinmeyen bir yere doğru yola çıktı.
Suriyeli muhalifler, "Şam artık Esad'dan kurtuldu" açıklaması yaptı. Muhalifler, televizyondan yayınlanan bildiride "Esad rejimini devirdikleri ve Şam'ı kurtardıklarını" duyurdu. Dünya ülkelerinden ise konuya ilişkin açıklamalar gecikmedi. İşte Suriye'de rejimin çöküşüne dünyadan ilk tepkiler...
Suriye'deki muhalif koalisyonu, rejimin çöküşünün ardından açıklamada bulundu. Rejim karşıtı muhaliflerin ilk resmi açıklamasında, "Suriye devrimi onlarca yıllık zulüm ve baskıyı kırdı, 'Büyük Suriye' için yeni bir doğum yarattı." ifadelerine yer verildi. Suriye'de yeni bir aşamaya geçildiğini vurgulayan rejim karşıtları, "Suriye'de Esad rejimini devirme mücadelesi aşamasından birlikte yeni bir Suriye kurma mücadelesi aşamasına geçildi." ifadeleri kullanıldı. Açıklamada ayrıca Kürt güçlerin yabancılarla bağlantılarını sona erdirmesi gerektiği vurgulandı.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, "Devlet kurumları Suriye halkının ihtiyaçlarına cevap veremedi. Temel hizmetleri yerine getiremediler" dedi. Fidan, Türkiye'nin Suriye'nin milli birliği, istikrarı ve toprak bütünlüğüne önem verdiğini belirterek, ülkelerini terk eden mültecilere geri dönüş imkanı sunduğunu ifade etti. Yeni hükümetin tüm tarafları kapsayıcı şekilde davranması, tüm muhalif güçlerin birleşmesi ve devlet kurumlarının korunması gerektiğini vurgulayan Bakan Fidan, "Biz Suriye'de barış ve güvenliğin tesisi için elimizden geleni yapacağız." diye konuştu.
Yaşanan gelişmelere ilişkin Amerika Birleşik Devletleri’nden ilk resmi açıklama geldi. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, “ABD Başkanı Joe Biden ve ekibi, Suriye’deki olağanüstü durumu yakından takip ediyor ve sahadaki yerel ortaklarıyla sürekli iletişim halinde.” denildi. ABD Savunma Bakanlığı Pentagon'dan da Suriye açıklaması gecikmedi. Pentagon açıklamasında Suriye'deki tüm tarafların sivilleri koruması gerektiği vurgulanırken, "Güvenlik ihtiyaçlarını karşılamak için bölge ülkeleriyle temas halindeyiyiz." ifadeleri kullanıldı.
İsrail ordusu da Suriye'deki son gelişmelere ilişkin açıklamada bulundu. Ordu açıklamasında, Suriye'de yaşanan olaylara müdahale edilmediği ve birliklerin tampon bölgede konuşlandırdığı belirtildi. Reuters'a göre İsrail, rejim karşıtı güçleri sınırına yaklaşmamaları konusunda uyardı.
ABD'nin seçilmiş başkanı Donald Trump, Suriye'deki gelişmelerle ilgili açıklamada bulundu. Trump, "Esad gitti. Ülkesini terk etti. Koruyucusu, Vladimir Putin'in yönettiği Rusya, artık onu korumakla ilgilenmiyor." ifadelerini kullandı. Seçilmiş başkan, Rusya'nın, Suriye'ye ilgisini kaybetmesinin nedeninin Ukrayna olduğunu yazdı. Trump, Rusya ve İran'ın bölgelerindeki sorunlar nedeniyle "zayıflamış" olduğunu savunarak, sıcak noktalarda derhal ateşkes sağlanmasının gerektiğini vurguladı.
Birleşik Arap Emirlikleri Devlet Başkanı Şeyh Muhammed bin Zayid Al Nahyan'ın diplomatik danışmanı da açıklamada bulundu. Açıklamda, "Esad, son yıllarda Suriye hükümeti ile uzlaşmaya çalışan BAE dahil çeşitli Arap ülkelerinin 'can simidini' kullanmadı." ifadelerine yer verildi. Suriye konusunda temel endişenin "aşırcılık" olduğunu belirten danışman, "Suriye hükümetinin hızlı çöküşü kısmen Esad rejiminin siyasi başarısızlığından kaynaklanıyor." dedi.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Esad'ın devrilmesini memnuniyetle karşıladı. Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Berbock, “Şu anda Suriye'de tam olarak ne olduğunu söylemek mümkün değil. Ancak açık olan bir şey var: Suriye'deki milyonlarca insan için Esad'ın sonu, Esad rejimi tarafından işlenen sonsuz zulümden sonra ilk büyük rahatlama anlamına geliyor.” diye konuştu. Dışişlerinden yapılan açıklamada, “Esad kendi halkını öldürdü, işkence etti ve onlara karşı zehirli gaz kullandı. Bundan sorumlu tutulmalıdır." ifadelerine yer verildi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da Suriye'de son duruma ilişkin açıklama bulundu. Macron, Esad'ın düşüş haberini memnuniyetle karşıladı ve Fransa'nın Ortadoğu'daki herkesin güvenliğine olan bağlılığını sürdüreceğini söyledi. Macron X sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Barbar devlet düştü. Suriye halkına, cesaretlerine ve sabırlarına saygılarımı sunuyorum. Bu belirsizlik anında onlara barış, özgürlük ve birlik diliyorum.” dedi
Rusya'dan da Suriye'deki gelişmelere ilişkin ilk açıklama geldi. Üst düzey Rus milletvekili, "Suriyeliler topyekün iç savaşla kendileri mücadele etmek zorunda." ifadelerini kullandı.
İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, Suriye'deki gelişmelerle ilgili açıklamada bulundu. Tajani, sosyal medya platformu X'te yaptığı paylaşımda, “Suriye'deki durumu endişe ve dikkatle takip ediyorum. Şam'daki büyükelçiliğimiz ile sürekli temas halindeyim. Saat 10.30'da Dışişleri Bakanlığı'nda acil bir toplantı çağrısında bulundum.” dedi.
Birleşmiş Milletler'in Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, milyonlarca Suriyelinin istikrarlı ve kapsayıcı geçiş düzenlemelerinin hayata geçirilmesi yönündeki açık arzusunun altını çizdi. Tüm Suriyelileri toplumlarını yeniden inşa etmeye çalışırken diyalog, birlik ve uluslararası insani hukuk ve insan haklarına saygıya öncelik vermeye çağıran Pedersen, istikrarlı ve kapsayıcı bir geleceğe doğru yolculuklarında Suriye halkını desteklemeye hazır olduğunu da sözlerine ekledi.